Η ηθική με τα μάτια ενός έφηβου

Η ζωή μπορεί να με σοκάρει με πολλά πράγματα. Μπορεί ακόμη και να με σκληρύνει με τα διάφορα συμβάντα της. Πάντα όμως θα με αφήνει άφωνη με τις ερωτήσεις των παιδιών. Τις εξαιρετικά ευκολοείπωτες μα τόσο δυσκολοαπάντητες ερωτήσεις τους! Με μια τέτοια ερώτηση βρέθηκα αντιμέτωπη, αν και στο τέλος μπορώ να πω πως κάποιο αποτέλεσμα καλό πρέπει να βγήκε. Πάντως, ένα είναι βέβαιο: όσο συζητάμε με τα παιδιά υπάρχει ακόμη ελπίδα. Δε χάθηκαν όλα! 
Ένα αγόρι 14 ετών ζήτησε τη γνώμη μου πάνω σε ένα θέμα, που από ό,τι φάνηκε απασχολούσε αρκετό καιρό και έντονα το μυαλό του.  Η ερώτηση ήταν η εξής:
-Είναι η ηθική το καταφύγιο των δειλών;
Μένω εμβρόντητη. Η ερώτηση είναι δύσκολη και με βρίσκει απροετοίμαστη. Χρειάζεται ιδιαίτερη μαεστρία για να καταφέρω να απαντήσω έτσι όπως πρέπει, ώστε να προλάβω τη ζημιά που τείνει να δημιουργηθεί σε αυτό το κατά τα άλλα σπουδαίο νεανικό μυαλό. Επιχειρώ να κερδίσω χρόνο ώστε να καταλάβω τι εννοεί.
-Τι εννοείς; Από τι ορμώμενος ρωτάς κάτι τέτοιο;
-Άκουσα στην τηλεόραση (και εδώ εξαγριώνομαι διότι είναι καταστροφική η επίδραση της τηλεόρασης πάνω στα παιδιά) πως η ηθική είναι το καταφύγιο των δειλών.
Προσπαθώ να καταλάβω.
-Πάνω σε ποιο θέμα αναφερόταν;
-Σχετικά με τη βία στα σχολεία, το γνωστό bullying. Και γι’ αυτό σε ρωτάω. Είναι σωστό αυτό; Τι λες;
-Πιστεύω πως δεν είναι σωστό. Η ηθική δεν είναι το καταφύγιο των δειλών, αντιθέτως η ηθική χαρακτηρίζει τους σωστούς και έντιμους ανθρώπους, εκείνους οι οποίοι είναι ικανοί να θυσιάσουν πολλά στο όνομά της.
-Εγώ όμως νομίζω ότι αυτό είναι ένα τέχνασμα των δειλών. Κρύβονται πίσω από το πρόσχημα πως είναι ηθικοί και δεν αντιδρούν, παρά δέχονται τη βία αδιαμαρτύρητα. Στην ουσία όμως είναι δειλοί. Εγώ έτσι το καταλαβαίνω.
Ο μικρός έχει ήδη σχηματίσει άποψη, κάθετη και απόλυτη, από ό,τι φαίνεται.
-Ο κάθε άνθρωπος αντιδρά με διαφορετικό τρόπο. Εάν κάποιος δεν αντιμετωπίζει τη βία με βία, αυτό δε σημαίνει πως είναι δειλός.
-Δηλαδή, όποιος είναι θύμα εκφοβισμού και δεν αντιδρά, γιατί το κάνει; Και πώς δικαιολογεί τον εαυτό του; Πιστεύει πως καλά κάνει και δέχεται αδιαμαρτύρητα ό,τι δέχεται;
-Όχι, φυσικά και πρέπει να αντιδράσει, μα πρέπει να αντιδράσει με τον τρόπο που εκείνος αντέχει. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να μην είναι ικανό να ορθώσει το ανάστημά του απέναντι στον θύτη του ούτε να είναι ικανό να αντιδράσει σε κάποιο σωματικό χτύπημα. Δεν πρέπει όμως επ΄ ουδενί να εγκαταλείψει και να παραδοθεί στον οποιονδήποτε εκφοβισμό γιατί αυτό θα είναι καταστροφικό. Πρέπει να βρει μόνο του τον τρόπο που μπορεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση και εν τέλει να την αντιμετωπίσει. Να μην την αποφύγει.
-Ναι, καλά τα λες, αλλά εάν ο άλλος τον χτυπήσει εκείνος τι πρέπει να κάνει; Πώς να προστατέψει τον εαυτό του;
Οι ερωτήσεις, αμείλικτες, έδειχναν την ανάγκη του παιδιού να καθοδηγηθεί μα με εκείνο τον τρόπο που να μπορεί κιόλας το μυαλό του να αποδεχτεί.

Η συνέχεια στο επόμενο…